Słownik pojęć księgowo-rachunkowych

Pojęcia rozpoczynające się na literę A

• • Akcje to pewnego rodzaju „udziały” w firmach, które można kupić na rynku. Kiedy kupujesz akcje, stajesz się częścią właścicieli firmy. Oznacza to, że masz pewne prawa, zarówno te związane z pieniędzmi (np. dywidendy), jak i te ogólniejsze (np. głosowanie na zebraniach akcjonariuszy). Wartość twoich akcji zmienia się w zależności od wyników firmy.

• • Akcje własne to akcje, które firma stworzyła i wprowadziła na rynek, ale nadal są w jej posiadaniu. W zwykłych okolicznościach firma nie może kupować swoich własnych akcji (z pewnymi wyjątkami). Oznacza to, że firma nie może inwestować w swoje własne akcje, chyba że zachodzi specjalna potrzeba lub istnieją konkretne zasady, które to umożliwiają.

• • Aktywa to wszystkie mienia, które firma posiada, takie jak gotówka, inwestycje, nieruchomości i zapasy. Stanowią one wartość firmy.

• • Amortyzacja to proces zmniejszania wartości aktywów trwałych (na przykład maszyn, budynków) w czasie, ze względu na zużycie lub przestarzałość. Jest to koszt, który nie jest wydatkiem.

• • Analiza fundamentalna polega na obserwowaniu i ocenie różnych aktywów finansowych w kontekście ich potencjału inwestycyjnego, co obejmuje zarówno oszacowanie ryzyka, jakie za sobą niosą, jak i prognozowanie przewidywanych zysków. Analitycy korzystają z tej metody po prostu po to, aby ocenić wartość danego instrumentu finansowego, na przykład spółki, i ustalić, ile on warte jest wewnętrznie.

• • Analiza techniczna to sposób analizy rynku, który opiera się głównie na obserwacji historii cenowej i wykorzystuje wykresy. Jej celem jest próba przewidzenia, w którą stronę mogą kierować się ceny w przyszłości.

Pojęcia rozpoczynające się na literę B

• • Badanie sprawozdania finansowego to sprawdzanie, czy wszystkie liczby i informacje w raporcie finansowym są zgodne z przepisami prawa.

• • Benchmark to wskaźnik, który pomaga zrozumieć, jak dobrze radzi sobie firma. Może to być na przykład wskaźnik, który pokazuje, czy firma zarabia więcej, niż rośnie inflacja.

• • Biegły rewident to specjalista, który sprawdza, czy liczby w raporcie finansowym są poprawne. Musi mieć specjalne uprawnienia i jest chroniony prawem.

• • Bilans to podsumowanie finansowej sytuacji firmy, prezentujące aktywa, pasywa i kapitał własny. Bilans musi być zrównoważony, co oznacza, że aktywa są równe pasywom.

• • Brutto to całkowita suma pieniędzy, którą dostajesz za swoją pracę, i wlicza ona wszystkie obowiązkowe opłaty, takie jak składki na ubezpieczenia społeczne (ZUS) oraz zaliczki na podatek dochodowy, które muszą zostać odjęte od twojego wynagrodzenia przed wypłatą.

• • Budżet to plan finansowy firmy, który mówi, ile pieniędzy firma spodziewa się zarobić i ile wyda. To nie to samo co „przychody” i „koszty”, które są tylko zapisami w księgach. Budżet to plan, a różnice między planem a rzeczywistością nazywamy „odchyleniami budżetu”.

Pojęcia rozpoczynające się na literę C

• • Całkowite zmienne koszty jednostkowe to koszty, które zmieniają się w zależności od ilości produktów, jakie produkujesz lub sprzedajesz. Im więcej produktów robisz, tym wyższe te koszty.

• • Cena nabycia to kwota, którą zapłacisz za kupno czegoś, na przykład materiałów do produkcji. Cena ta zawiera cenę samego przedmiotu oraz dodatkowe koszty, takie jak podatki, opłaty i koszty transportu.

• • Czek to papier, na którym jest napisane, ile środków możesz odebrać. Czek ten musi być napisany zgodnie z przepisami prawa dotyczącymi czeków.

• • CIT, czyli Corporate Income Tax (podatek od dochodów osób prawnych) to forma opodatkowania dochodów firm i organizacji. Ten podatek muszą płacić różne rodzaje podmiotów prawnych, włączając w to spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne, podatkowe grupy kapitałowe (czyli grupy składające się z co najmniej dwóch firm), a także inne organizacje prawne, takie jak fundacje czy stowarzyszenia.

• • Cykl księgowy to okres, w którym firma dokładnie zapisuje każdą swoją transakcję w chronologiczny sposób, aby zbadać, przygotować i stworzyć informacje finansowe. Ten proces jest nazywany także procesem księgowym lub przepływem rejestracji. Proces księgowy obejmuje wszystkie kroki, które trzeba podjąć od momentu, kiedy występuje zdarzenie księgowe, aż do momentu, gdy jest ono zarejestrowane w systemie, co ostatecznie odzwierciedla się w raportach finansowych.

• • Cykl życia produktu to termin z dziedziny marketingu, który opisuje, jak długo produkt jest atrakcyjny na rynku. Zazwyczaj mówi się, że cykl produktu ma 4 fazy: wprowadzenie na rynek, wzrost sprzedaży, nasycenie rynku i spadek sprzedaży.

Pojęcia rozpoczynające się na literę D

• • Dochód jest zyskiem, czyli kwotą, która pozostaje po odliczeniu wszelkiego typu podatków, ale także np. ZUS; inaczej to różnica pomiędzy przychodami a łącznie poniesionymi kosztami podatkowymi.

• • Dotacje to środki kierowane do podmiotów w celu pomocy realizacji ich założeń. Są one bezzwrotne i mają charakter uznaniowy.

• • Dowód księgowy jest podstawą dokonania zapisu księgowego, wykazuje dokonanie określonej operacji zgodnie z jej faktycznym przebiegiem. Dowodem księgowym są np.:
    • • noty księgowe,
    • • rachunki,
    • • faktury, faktury VAT RR,
    • • dowody opłat pocztowych i bankowych,
    • • dokumenty celne.

• • Długoterminowy plan finansowy to opracowanie, które przewiduje na przełomie najbliższych kilku lat zysk, przepływy pieniężne i bilans.

• • Dziennik to dokument będący rejestrem wszystkich zdarzeń gospodarczych.

• • Dzień bilansowy to dzień, podczas którego jednostka sporządza sprawozdanie finansowe. Najczęściej jest to 31 grudnia, gdy rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym.

• • Dźwignia finansowa to stopień zwiększenia rentowności kapitałów własnych z tytułu finansowania działalności kapitałami obcymi. Określana jest też jako bezpośredni wpływ struktury kapitału (w konsekwencji kosztów finansowych) na efektywność wykorzystania kapitałów własnych mierzoną wskaźnikiem ROE.

• • Dźwignia operacyjna odzwierciedla relacje zachodzące między kosztami zmiennymi i stałymi w przedsiębiorstwie. Zysk operacyjny zaś, to różnica pomiędzy przychodami netto ze sprzedaży a kosztami operacyjnymi, obejmującymi koszty stałe i zmienne.

• • Dźwignia połączona jest nazywana też łączną lub całkowitą. To iloczyn dźwigni finansowej i operacyjnej. Łączy w sobie ryzyko operacyjne i ryzyko finansowe. Można obliczyć ją zgodnie z przyjętym wzorem: DTL = DOL x DFL. Dzięki temu otrzymujemy informację o stopniu ryzyka operacyjnego i finansowego przedsiębiorstwa.

• • Dopłaty do kapitału to równowartość dopłat ujmowana jest w odrębnej pozycji pasywów bilansu. Nazywa się tę pozycję: kapitałem rezerwowym z dopłat wspólników i wykazuje się jako składnik kapitału własnego dopóty, dopóki ten nie zostanie użyty w sposób uzasadniający jego odpisanie. Uchwalone, lecz niewniesione dopłaty wykazuje się w dodatkowej pozycji kapitałów własnych z dopiskiem: „Należna dopłaty na poczet kapitału rezerwowego (wartość ujemna)”.

Pojęcia rozpoczynające się na literę E

• • e-Sprawozdanie finansowe to dokument prezentujący sytuację finansową przedsiębiorstwa w formie elektronicznej, wyrażoną w wartościach pieniężnych.

• • Emitent to podmiot, który wydaje papiery wartościowe, takie jak akcje, we własnym imieniu. Może to być zarówno instytucja publiczna, jak i prywatna, a jego prawa i obowiązki są określone przez przepisy prawa.

• • Emisja akcji to proces podwyższania kapitału własnego przez spółkę akcyjną poprzez wydanie nowych akcji. Właściciele akcji, na zebraniu akcjonariuszy, decydują, czy nowe akcje trafią na rynek publiczny, czy zostaną sprzedane wybranym inwestorom.

• • Emisja pieniądza to proces wprowadzenia nowych środków pieniężnych do obiegu oraz dostarczenie bankom dodatkowych funduszy, zwykle za pośrednictwem operacji otwartego rynku, a często kontrolowany przez bank centralny.

• • Ewidencja księgowa polega na rejestrowaniu wszystkich operacji gospodarczych zachodzących w firmie. Dokonuje się tego poprzez systematyczne wpisywanie ich do ksiąg rachunkowych, zgodnie z kolejnością ich wystąpienia i na podstawie odpowiednich dokumentów. W rezultacie powstaje dokładny zapis finansowych wydarzeń w jednostce.

• • Ewidencja gruntów i budynków to systematyczne i aktualne rejestrowanie danych dotyczących działek gruntu, budynków oraz ich właścicieli.

• • Ewidencja kosztów jakości to dokumentacja zawierająca informacje o rodzaju i źródłach kosztów w firmie. Istnieją różne rodzaje prowadzenia takiej ewidencji: stała, szybka i okresowa.

• • Ewidencja ludności to wszystkie informacje dotyczące osób, takie jak ich miejsce zamieszkania, dane osobowe, rejestracja narodzin i zgonów.

• • Ewidencja podatkowa to rejestr zawierający informacje służące do obliczenia kwoty podatku, która musi być zapłacona przez przedsiębiorstwo. Rodzaj ewidencji zależy od sposobu opodatkowania firmy.

• • Europejski Obszar Gospodarczy to obszar obejmujący kraje Unii Europejskiej oraz Islandię, Liechtenstein i Norwegię, który umożliwia swobodny przepływ towarów, usług, kapitału i osób między tymi krajami.

• • Elektroniczne paragony to cyfrowa forma paragonu, która jest dostarczana bezpośrednio na adres e-mail, eliminując ryzyko zagubienia lub uszkodzenia tradycyjnych paragonów papierowych.

Pojęcia rozpoczynające się na literę F

• • Faktura to formalny dokument potwierdzający dokonanie transakcji handlowej, w którym określa się szczegóły sprzedaży lub zakupu towarów lub usług. Faktura zawiera informacje dotyczące cen, ilości, daty transakcji, oraz dane zarówno sprzedawcy, jak i nabywcy. Jest to istotny dokument zarówno dla celów księgowości, jak i podatkowych, umożliwiający monitorowanie i rozliczanie transakcji.

• • Faktura VAT to dokument potwierdzający dokonanie transakcji sprzedaży lub zakupu, który jest konieczny w przypadku, gdy jedna ze stron transakcji jest firmą zarejestrowaną jako podatnik VAT. Faktura może być sporządzana w formie papierowej lub elektronicznej i zawiera istotne informacje dotyczące transakcji, w tym dane o stronach uczestniczących w operacji oraz opodatkowanie towarów i usług.

• • FIFO (pierwsze weszło pierwsze wyszło) to sposób zarządzania zapasami, gdzie zawsze najstarsze produkty są wydawane jako pierwsze.

• • Finansowy próg rentowności jest to poziom sprzedaży, przy którym marża brutto wystarcza, aby pokryć koszty stałe i odsetki od kredytów. Aby obliczyć ten próg, konieczne jest rozdzielenie kosztów przedsiębiorstwa na koszty stałe i zmienne.

• • Funkcje rachunkowości – rachunkowość pełni kilka funkcji, w tym informacyjną, analityczną, optymalizacyjną, kontrolną, dowodową i sprawozdawczą. Jest źródłem informacji o działalności przedsiębiorstwa i pomaga w zarządzaniu finansami.

Pojęcia rozpoczynające się na literę G

• • Główny księgowy to osoba odpowiedzialna za nadzorowanie i kierowanie pracą związaną z księgowością w firmie. Najczęściej pełni funkcję koordynatora w dziale księgowym i zarządza pracą innych księgowych, choć prawo nie nakazuje zatrudnienia osoby na stanowisku głównego księgowego.

• • Grupa kapitałowa to zbiór firm, które są własnością tego samego właściciela. Ta grupa łączy różne niezależne podmioty gospodarcze, zazwyczaj w postaci spółek akcyjnych. W skład grupy wchodzi jedna nadrzędna spółka, zwana spółką dominującą, oraz inne spółki, zwane spółkami zależnymi, które są kontrolowane przez spółkę dominującą.

Pojęcia rozpoczynające się na literę H

• • HIFO (najdroższe przyszło pierwsze wyszło) to metoda oceny kosztów materiałów, która zakłada, że w pierwszej kolejności wykorzystywane są materiały zakupione po najwyższych cenach.

• • HR – Skrót HR pochodzi od angielskiego terminu Human Resources, który w języku polskim oznacza zarządzanie zasobami ludzkimi. W praktyce, to specjaliści ds. HR są odpowiedzialni za procesy zatrudniania i zwalniania pracowników, rekrutacje, szkolenia, wprowadzanie nowych pracowników do firmy oraz wszelkie kwestie administracyjne związane z personelem.

Pojęcia rozpoczynające się na literę I

• • Ilościowy próg rentowności to liczba jednostek produktu, którą firma musi sprzedać, aby pokryć swoje stałe koszty oraz uzyskać zysk. Oblicza się go za pomocą wzoru: BEP ilościowy = (koszty stałe) / (cena – koszt jednostkowy zmienny) lub inaczej KS/marża jednostkowa.

• • Inkaso to forma bezgotówkowego rozliczania płatności, polegająca na pobieraniu środków pieniężnych z tytułu np. weksli, czeków, akcji, kwitów depozytowych, obligacji.

• • Instrument finansowy to instrument o charakterze finansowym, który służy do zabezpieczania przyszłych zdarzeń finansowych, takich jak kontrakty lub opcje. Definicja ta jest zawarta w ustawie o rachunkowości.

• • Instrument kapitałowy to umowy, które dają prawo do majątku jednostki po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wszystkich wierzycieli. Obejmuje to także zobowiązania jednostki do wydania lub dostarczenia własnych instrumentów kapitałowych, takich jak udziały, opcje na akcje lub gwarancje.

• • Inwentarz to wykaz składników majątkowych i zobowiązań potwierdzonych przez inwentaryzację. Wszystkie jednostki, które nie prowadzą ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą, sporządzają inwentarz. W pozostałych jednostkach rolę inwentarza pełni zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej oraz zestawienia sald ksiąg pomocniczych sporządzone na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych.

• • Inwentaryzacja to proces weryfikacji ilości i wartości składników majątkowych i zobowiązań, w celu porównania ich z danymi zawartymi w sprawozdaniu finansowym.

Pojęcia rozpoczynające się na literę J

• • Jednostka to ogólny termin, który obejmuje różne podmioty i osoby, określone zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości.

• • Jednostka dominująca to firma lub przedsiębiorstwo, które kontroluje inną jednostkę, zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości. Jednostka dominująca sprawuje kontrolę nad inną jednostką.

• • Jednostka dominująca niższego szczebla to firma, która jest jednocześnie kontrolowana przez inną firmę i stanowi jednostkę zależną od tej firmy.

• • Jednostka dominująca wyższego szczebla to firma lub przedsiębiorstwo, które kontroluje jednostkę dominującą niższego szczebla.

• • Jednostka podporządkowana to ogólna nazwa dla jednostek zależnych, współzależnych i stowarzyszonych.

• • Jednostka powiązana z jednostką obejmuje jednostkę dominującą, znaczącego inwestora, jednostki zależne, współzależne, stowarzyszone oraz jednostki pod wspólną kontrolą.

• • Jednostka stowarzyszona to firma lub podmiot, na którą znaczący inwestor ma wpływ i która działa zgodnie z przepisami prawa handlowego.

• • Jednostka współzależna to jednostka, która jest wspólnie kontrolowana przez wspólników na podstawie zawartej umowy, umowy spółki lub statutu.

• • Jednostka zależna to firma lub podmiot kontrolowany przez jednostkę dominującą.

• • Język ksiąg rachunkowych – zgodnie z przepisami prawa, księgi rachunkowe prowadzi się w języku polskim i w polskiej walucie.

• • JPK_VAT z deklaracją to Jednolity Plik Kontrolny, który obejmuje elektroniczne księgi i dokumenty księgowe. Jest prowadzony za pomocą programów komputerowych w odpowiednim formacie i przekazywany na żądanie organu podatkowego. JPK składa się z logicznych struktur elektronicznych ksiąg podatkowych oraz dowodów księgowych.

Pojęcia rozpoczynające się na literę K

• • Kadry to zespół pracowników w firmie lub instytucji, a także dział odpowiedzialny za prowadzenie ewidencji pracowników.

• • Kalkulacja doliczeniowa to metoda kalkulacji, która polega na osobnym uwzględnieniu kosztów bezpośrednich dla różnych produktów i dodaniu do nich określonej części kosztów pośrednich za pomocą specjalnych kluczy rozliczeniowych.

• • Kalkulacja kosztów to działanie polegające na ustalaniu kosztów jednostkowych wyprodukowanych produktów w kontekście funkcjonalnych kosztów.

• • Kalkulacja podziałowa to metoda kalkulacji, która polega na podziale wszystkich kosztów bezpośrednich i pośrednich przez liczbę jednostek kalkulacyjnych, aby uzyskać koszt jednostkowy.

• • Kapitał to ogólny termin oznaczający zarówno środki trwałe, aktywa finansowe, jak i dorobek intelektualny lub artystyczny jednostki lub grupy osób.

• • Kapitał mniejszości odnosi się do części aktywów netto jednostki zależnej, uwzględnianej w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym, która należy do udziałowców spoza jednostki grupy kapitałowej.

• • Kapitał własny to kapitał wpłacony przez właścicieli firmy.

• • Kapitał zakładowy to kapitał wpłacony przez właścicieli firmy. Szczegółowe informacje można znaleźć w rejestrze przedsiębiorców.

• • Kapitał zapasowy oznacza zyski z poprzednich lat, które nie zostały przeznaczone na dywidendy ani na kapitał zapasowy lub przekroczenie ceny emisyjnej.

• • Kapitały rezerwowe to zyski z lat poprzednich, które zostały przeznaczone na określony cel.

• • Karta podatkowa to forma opodatkowania określonych rodzajów działalności gospodarczej, które zwalnia z konieczności prowadzenia pełnych ksiąg i składania zeznań podatkowych. Działa w oparciu o określone grupy działalności.

• • Kierownik jednostki to osoba odpowiedzialna za zarządzanie sprawami rachunkowych w przedsiębiorstwie, takie jak członek zarządu lub inny organ zarządzający. W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej lub spółki komandytowej, właściciel jest uważany za kierownika jednostki.

• • Korekta to korekta błędnych zapisów księgowych, która polega na przekreśleniu niepoprawnego wpisu i dodaniu poprawionego z datą korekty.

• • Koszty to celowe wydatki związane z działalnością gospodarczą jednostki, wyrażone w wartości pieniężnej.

• • Koszty bezpośrednie to koszty przypisane konkretnym produktom lub usługom.

• • Koszty doliczeniowe to koszty, które są dodawane do kosztów bezpośrednich za pomocą specjalnych kluczy rozliczeniowych.

• • Koszty finansowe to koszty związane z operacjami finansowymi, takie jak odsetki od udzielonych kredytów.

• • Koszty historyczne to koszty, które już zostały poniesione i nie mogą być zmieniane.

• • Koszty i straty oznaczają przewidywane spadki wartości majątku jednostki, co prowadzi do zmniejszenia kapitału własnego.

• • Koszty stałe to koszty, które nie zależą od ilości produkcji i są uzależnione od zdolności produkcyjnych jednostki.

• • Koszty pośrednie to koszty kontrolowane w zależności od miejsca powstawania kosztów i podzielone za pomocą specjalnych kluczy rozliczeniowych.

• • Koszty prowadzenia działalności to koszty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, które mają na celu generowanie przychodów.

• • Koszty uzyskania przychodu to koszty związane z uzyskaniem przychodu w trakcie działalności gospodarczej.

• • Koszty utracone to koszty wynikające z przyszłych decyzji menedżerskich, na które jednostka nie ma wpływu.

• • Koszty utraconych możliwości (korzyści) oznaczają utracone dochody wynikające z podjętej decyzji, polegającej na wyborze jednej opcji kosztem innej.

• • Koszty zmienne to koszty, które zmieniają się wraz ze wzrostem ilości produkcji.

• • Koszty zmienne degresywne to koszty zmienne, które rosną wolniej niż produkcja.

• • Koszty zmienne progresywne to koszty zmienne, które rosną szybciej niż produkcja.

• • Koszty zmienne proporcjonalne to koszty zmienne, które wzrastają w tym samym tempie co produkcja.

• • Krajowy system e-faktur (KSeF) to system, który umożliwia elektroniczne wystawianie faktur i przechowywanie ich w określonym formacie, aby spełnić wymogi podatkowe.

• • Księga handlowa (KH) pozwala na prowadzenie pełnej księgowości, szczególnie w biurach rachunkowych.

• • Księga przychodów i rozchodów (KPiR) to forma prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów lub ewidencji ryczałtowej w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw.

• • Księgi rachunkowe obejmują różne zestawy zapisów księgowych, transakcji i sald, w tym dziennik, księgę główną, księgi pomocnicze, zestawienie obrotów i sald księgi głównej oraz sald kont ksiąg pomocniczych, a także inwentarz.

• • Kreatywna rachunkowość oznacza stosowanie kreatywnych podejść do tworzenia informacji finansowych w celu spełnienia konkretnych celów lub ukierunkowania decyzji.

• • Księgowy to osoba odpowiedzialna za prowadzenie ksiąg rachunkowych i sporządzanie sprawozdań finansowych.

Pojęcia rozpoczynające się na literę L i Ł

• • LIFO (ostatnie weszło pierwsze wyszło) – metoda rozchodu zapasów polegająca na wydawaniu zawsze najnowszego składnika.

• • Leasing – umowa, na mocy której jedna ze stron przekazuje składnik majątku do użytkowania oczekując w zamian wynagrodzenia.

• • LOFO (najtańsze przyszło pierwsze wyszło) – metoda wyceny materiałów, która zakłada, że zużywamy najpierw materiały zakupione po cenie najniższej.

• • Łączenie spółek to proces, w którym spółki handlowe łączą swoje zasoby i działalność. W ramach tego procesu, aktywa i zobowiązania jednej spółki przechodzą na drugą spółkę, nazywaną spółką przejmującą, lub na nową spółkę utworzoną w wyniku połączenia. Rozliczenia związane z tym procesem, zwłaszcza na dzień połączenia, odnotowuje się w księgach rachunkowych zgodnie z metodą nabycia, co określają odpowiednie przepisy prawa.

• • Łączne sprawozdanie finansowe jest raportem finansowym przygotowywanym przez jednostkę, która skupia w sobie różne jednostki organizacyjne, z których każda sporządza osobne sprawozdanie finansowe. W przypadku jednostki nadrzędnej, łączne sprawozdanie finansowe obejmuje zarówno jej sprawozdanie finansowe, jak i sprawozdania finansowe wszystkich jej oddziałów. Jednak pewne elementy, takie jak aktywa i fundusze wydzielone, wzajemne należności i zobowiązania oraz inne rozrachunki o podobnym charakterze, przychody i koszty wynikające z operacji między jednostką a jej oddziałami, są wyłączone z łącznego sprawozdania finansowego. To sprawozdanie podsumowuje wynik finansowy operacji gospodarczych dokonywanych wewnątrz jednostki oraz oddziałów i jest zawarte w aktywach jednostki lub jej oddziałów.

Pojęcia rozpoczynające się na literę M

• • Maczuga finansowa to sytuacja, w której finansowanie działalności przedsiębiorstwa z kapitałów obcych jest nieopłacalne. Powodem jest to, że wielkość wypracowanego zysku operacyjnego nie wystarcza na pokrycie odsetek od zaciągniętych kredytów.

• • Marża jednostkowa brutto to różnica między ceną produktu lub usługi a kosztami zmiennymi jednostkowymi. Stanowi ona marżę na pokrycie kosztów.

• • Materiały to składniki majątku nabyte w celu dalszego przetworzenia.

• • Mechanizm podzielonej płatności – wprowadzenie JPK_VAT7 spowodowało, że przedsiębiorstwa uczestniczące w obowiązkowym aliansie muszą dostarczać informacje o korzystaniu z mechanizmu podzielonej płatności. W praktyce oznacza to, że muszą zgłaszać takie transakcje w swoich deklaracjach podatkowych.

• • Metoda kasowa to forma rozliczania podatku VAT, w której obowiązek podatkowy powstaje w momencie uregulowania należności, jednak nie później niż 180 dni od dostarczenia usługi lub towaru. Wybór tej metody wymaga uprzedniego poinformowania naczelnika urzędu skarbowego.

• • Metoda księgowa to jedna z technik księgowania, w której pracownik księgowości klasyfikuje koszty jako zmienne lub stałe, opierając się na obserwacji kształtowania się kosztów w przeszłości w celu prognozowania ich zachowania w przyszłości.

• • Metoda nabycia (w połączeniach spółek) to metoda rozliczenia połączenia, w której wartości aktywów i pasywów spółki przejmującej są łączone z odpowiadającymi im wartościami aktywów i pasywów spółki przejętej według ich wartości księgowej, z uwzględnieniem wartości godziwej ustalonej w dniu połączenia.

• • Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR) to ogólnoświatowe zasady rachunkowości, które mają na celu ujednolicenie i wyjaśnienie systemów i przepisów rachunkowości obowiązujących na całym świecie. Te standardy są opracowywane i kontrolowane przez niezależną organizację International Accounting Standards Committee (IASC).

• • Moment bilansowy to termin, w którym jednostka jest zobowiązana do sporządzenia swojego sprawozdania finansowego, inaczej nazywany dniem bilansowym.

Pojęcia rozpoczynające się na literę N

• • Nadwyżka finansowa – inaczej „wpływy pieniężne netto”, które można rozumieć także jako suma zysku netto z danego przedsięwzięcia i amortyzacji.

• • Należności – są to kwoty brutto (z VAT-em) które muszą być uiszczone przez odbiorców. Wynikają one najczęściej z wystawionych faktur.

• • Netto – cena towaru bądź usługi, która nie zawiera wszystkich obciążeń podatkowych.

• • Numer Identyfikacji Podatkowej (NIP) – jest to dziesięć cyfr do zidentyfikowania polskiego podatnika, osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej jako identyfikatora podatkowego używają numeru PESEL.

Pojęcia rozpoczynające się na literę O

• • Obroty konta – rozróżnia się dwa rodzaje obrotów: kredytowe i debetowe, które odnoszą się do wszelkich transakcji gospodarczych związanych z danym kontem.

• • Ochrona danych to obowiązek przedsiębiorców polegający na właściwym zabezpieczaniu poufnych dokumentów firmy przed uszkodzeniem, nieautoryzowanym rozpowszechnianiem i zniszczeniem.

• • Okres sprawozdawczy to ustalony okres w roku obrotowym, zazwyczaj składający się z określonych miesięcy, który jest granicą czasową, w jakiej wszystkie transakcje gospodarcze muszą być poprawnie zarejestrowane w księgach rachunkowych.

• • Operacja gospodarcza to wydarzenie związane z działalnością gospodarczą, które powoduje zmiany w zasobach finansowych i źródłach ich pochodzenia. Te zmiany muszą być dokładnie zarejestrowane w księgach rachunkowych, wyrażone w jednostkach pieniężnych.

• • Opinia biegłego rewidenta to dokument zawierający wnioski i oceny wynikające z audytu sprawozdania finansowego. Opinia biegłego rewidenta opiera się na dokładnej dokumentacji rewizyjnej i jest wzbogacona raportem z przeprowadzonej analizy.

• • Opłacalność finansowa to ocena płynności finansowej firmy, przeprowadzana poprzez analizę wpływów i wydatków przedsiębiorstwa. Pomaga to określić, czy firma generuje zyski.

• • Odpowiedzialność karna biegłego rewidenta – biegły rewident, który wydaje opinię niezgodną z rzeczywistością w sprawozdaniu finansowym lub w księgach rachunkowych jednostki, lub w odniesieniu do jej sytuacji finansowo-majątkowej, może być ukarany grzywną lub pozbawieniem wolności do dwóch lat, lub oboma karami jednocześnie, jeśli działał z umyślnym zamiarem. W przypadku działania nieumyślnego, podlega grzywnie lub karze ograniczenia wolności.

• • Odpowiedzialność karna jednostki – zgodnie z obowiązującymi przepisami, osoba, która nie prowadzi ksiąg rachunkowych, prowadzi je niezgodnie z prawem lub przedstawia w nich fałszywe dane, może być ukarana grzywną lub pozbawieniem wolności do dwóch lat, lub oboma karami jednocześnie.

• • Odroczony podatek dochodowy to hipotetyczny podatek, który będzie płatny lub odliczany w przyszłości.

• • Opcja to umowa, w której obie strony zobowiązują się do świadczenia określonych usług, ale z zachowaniem możliwości wycofania się z tej umowy za opłatą.

• • Organ zatwierdzający to instytucja lub organ uprawniony do zatwierdzania sprawozdań finansowych jednostki zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, statutem, umową lub na podstawie prawa własności. W przypadku spółek osobowych, z wyjątkiem spółek komandytowo-akcyjnych, wspólnicy są organem zatwierdzającym.

• • Oszustwo księgowe to działanie mające na celu wprowadzenie w błąd lub prezentację fałszywych informacji w sprawozdaniach finansowych.

Pojęcia rozpoczynające się na literę P

• • Pasywa to źródła finansowania aktywów w firmie. Pasywa obejmują różne źródła, takie jak kapitały własne, rezerwy na zobowiązania, zobowiązania oraz rozliczenia międzyokresowe.

• • Paragon fiskalny to dokument potwierdzający dokonaną sprzedaż, generowany przez kasę fiskalną. Paragon zawiera dane takie jak nazwa podatnika, adres punktu sprzedaży, numer NIP, nazwa towaru lub usługi oraz cena.

• • Plan kont to lista, która umożliwia ujednolicenie i zapisanie podobnych lub tych samych operacji w księgach rachunkowych w tych samych kategoriach lub pozycjach w sprawozdaniu finansowym.

• • Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) to podatek, który obejmuje dochody uzyskiwane przez osoby fizyczne i jest obliczany i składany w odpowiednim urzędzie skarbowym. Jest również skrótowcem oznaczającym formularze podatkowe stosowane w Polsce do rozliczeń podatku dochodowego od osób fizycznych.

• • Podatek liniowy to sposób opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej stałą stawką podatku w wysokości 19%, niezależnie od uzyskanych dochodów.

• • Podatek obrotowy to rodzaj podatku pośredniego, który muszą płacić osoby i instytucje zajmujące się działalnością gospodarczą. Jest on alternatywą dla podatku od wartości dodanej (VAT). Podstawą opodatkowania jest cały przychód uzyskany z sprzedaży produktów lub usług, dlatego nazywany jest „podatkiem obrotowym”.

• • Podatek VAT, czyli podatek od towarów i usług, to forma opodatkowania, która obowiązuje zarówno sprzedających, jak i kupujących, ponieważ jest on naliczany i doliczany do wartości netto transakcji sprzedaży.

• • Podatki to obowiązkowe płatności, które muszą być uiszczane na rzecz państwa w celu finansowania jego działań.

• • Podmioty opodatkowania to osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki prowadzące działalność gospodarczą.

• • Polityka rachunkowości to zestaw zasad, które określają, jak prowadzić księgi rachunkowe i jak sporządzać sprawozdanie finansowe.

• • Pożyczka to zobowiązanie o charakterze kredytu, które jest udzielane lub otrzymywane od podmiotu niebankowego.

• • Pozostałe koszty operacyjne są to koszty, które są związane pośrednio z działalnością operacyjną jednostki.

• • Pozostałe przychody operacyjne to przychody, które są również związane pośrednio z działalnością operacyjną jednostki.

• • Przedmiot opodatkowania to konkretne operacje, takie jak dostawa towarów i usług, eksport, import oraz inne, które podlegają opodatkowaniu.

• • Przychody oznaczają wpływ korzyści ekonomicznych brutto w określonym okresie wynikających z działalności gospodarczej jednostki.

• • Przychody finansowe to przychody wynikające z operacji finansowych, takie jak odsetki od depozytów bankowych.

• • Przychody i zyski są to zyski, które pojawiły się w okresie sprawozdawczym w wyniku operacji, które zwiększyły aktywa lub zredukowały zobowiązania, przyczyniając się do wzrostu kapitału własnego firmy.

• • Produkcja w toku odnosi się do materiałów, które są w trakcie przetwarzania w celu stworzenia gotowych produktów.

• • Przedmiot opodatkowania to konkretne operacje, takie jak dostawa towarów i usług, eksport, import oraz inne, które podlegają opodatkowaniu.

Pojęcia rozpoczynające się na literę R

• • Rachunkowość to system rejestrowania i oceny finansowej działalności gospodarczej służący do tworzenia wiarygodnego obrazu sytuacji finansowej i majątkowej firmy, zazwyczaj przedstawionego w bilansie.

• • Rachunkowość finansowa to część rachunkowości zajmująca się przetwarzaniem danych dotyczących majątku firmy.

• • Rachunkowość podatkowa to księgowość prowadzona zgodnie z przepisami podatkowymi, służąca do obliczania podatków.

• • Rachunkowość zarządcza to inna nazwa rachunkowości menedżerskiej, która dostarcza informacji niezbędnych do podejmowania bieżących decyzji zarządczych.

• • REGON to numer identyfikacyjny przypisany podmiotom gospodarczym w celu identyfikacji w krajowym rejestrze urzędowym.

• • Rejestr Biegłych Rewidentów to oficjalna baza danych online, zawierająca informacje o certyfikowanych biegłych rewidentach.

• • Rejestracja działalności gospodarczej to proces formalny, umożliwiający rozpoczęcie działalności gospodarczej, regulowany prawem.

• • Rok podatkowy to zwyczajowo rok kalendarzowy, w którym oblicza się podatki.

• • Rodzaje kalkulacji to dwa sposoby obliczania kosztów, przed rozpoczęciem produkcji i po uwzględnieniu rzeczywistych kosztów.

• • Rozwiązania kadrowo-płacowe to system informatyczny ułatwiający zarządzanie zasobami ludzkimi i wynagrodzeniami w firmie.

• • Reguła podwójnego zapisu to zasada rachunkowości polegająca na równoczesnym rejestrowaniu dwóch stron każdej operacji gospodarczej na odpowiednich kontach księgowych.

• • Rachunek kosztów rzeczywistych to metoda rachunkowa uwzględniająca faktyczne koszty produkcji lub usług.

• • Rachunek normatywny kosztów to podejście, w którym koszty opiera się na ustalonych normach kosztów, niekoniecznie na rzeczywistych wydatkach.

• • Rozliczenia międzypodmiotowe to finansowe rozliczenia między powiązanymi podmiotami gospodarczymi, które świadczą usługi lub dokonują transakcji między sobą.

• • Ryczałt ewidencjonowany to uproszczony system opodatkowania dla osób prowadzących działalność gospodarczą, w którym płaci się stały podatek zależny od rodzaju działalności, bez konieczności rozliczania się od dochodów według skali podatkowej.

Pojęcia rozpoczynające się na literę S

• • Saldo to różnica między obrotami na koncie. Saldo może być debetowe, kredytowe lub równe zero, w zależności od wyniku.

• • Skonsolidowane sprawozdanie finansowe to sprawozdanie finansowe, które obejmuje dane finansowe wszystkich podmiotów w grupie kapitałowej.

• • Skorygowana cena nabycia to cena, po jakiej składnik aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych został wprowadzony do ksiąg rachunkowych, skorygowana o pewne korekty i zmiany wartości.

• • Spółka to forma działalności gospodarczej, w której osoby fizyczne lub prawne współpracują na podstawie umowy lub statutu w celu prowadzenia działalności gospodarczej.

• • Sprawozdanie finansowe to dokument przedstawiający sytuację finansową i wyniki działalności firmy w określonym okresie.

• • Sprawozdanie finansowe pro-forma to sprawozdanie oparte na danych z budżetów szczegółowych, np. planowanych przychodach.

• • Sprawozdanie z działalności jednostki to raport przygotowywany przez kierownika jednostki, obowiązkowy w przypadku niektórych rodzajów firm.

• • Strata to przeciwieństwo zysku, oznacza spadek wartości aktywów lub wzrost zobowiązań i rezerw.

• • Strata netto oznacza, że wszystkie przychody są niższe niż koszty w danym okresie.

• • Straty nadzwyczajne to straty wynikłe z wyjątkowych i trudnych do przewidzenia okoliczności, które nie są częścią normalnej działalności firmy.

• • Środki pieniężne to gotówka i krótkoterminowe lokaty dostępne w kasie firmy lub na rachunkach bankowych.

• • Środki trwałe to majątek firmy, obejmujący na przykład maszyny i budynki, które służą przedsiębiorstwu przez dłuższy okres.

• • Środek trwały niskocenny to środek trwały o niewielkiej wartości, zazwyczaj do 3.500 zł.

Pojęcia rozpoczynające się na literę T

• • Towary to przedmioty w posiadaniu jednostki, które zostały zakupione w celu późniejszej odsprzedaży, zwykle w celu osiągnięcia zysku, bez jakiejkolwiek modyfikacji czy przetwarzania ich struktury.

• • Trwała utrata wartości występuje w sytuacji, gdy istnieje znaczące prawdopodobieństwo, że dany składnik aktywów, kontrolowany przez jednostkę, przestanie generować w przyszłości oczekiwane korzyści ekonomiczne. W takich przypadkach dokonuje się odpisu aktualizującego, aby dostosować wartość księgową tego aktywu do jego przewidywanej wartości sprzedaży netto lub, w braku takiej wartości, do wartości godziwej określonej inny sposób.

Pojęcia rozpoczynające się na literę U

• • Udziałowiec to osoba, która jest akcjonariuszem lub wspólnikiem w spółce, co oznacza, że wniosła swój kapitał lub wkład do tej spółki.

• • Udziały odnoszą się do udziału, jaki firma posiada w innej jednostce biznesowej.

• • Udziały własne to udziały, które firma zakupiła z zamiarem ich późniejszego umorzenia.

• • Umorzenie to proces księgowego obniżenia wartości aktywów trwałych lub aktywów niematerialnych i prawnych, które ulegają deprecjacji w wyniku ich eksploatacji.

• • Ulgi podatkowe to specjalne korzyści podatkowe, takie jak zwolnienia, odliczenia lub obniżenia przewidziane w przepisach podatkowych.

• • Usługi biegłego rewidenta odnoszą się do działań regulowanych przez ustawę o biegłych rewidentach i ich samorządzie, obejmujące badanie sprawozdań finansowych oraz świadczenie dodatkowych usług, takich jak prowadzenie ksiąg rachunkowych i podatkowych oraz doradztwo.

• • Ustawa o rachunkowości to główne prawo regulujące zasady rachunkowości, przepisy dotyczące badania sprawozdań finansowych przez biegłych rewidentów oraz zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych usługowo. Pierwotnie obowiązywała od 1 stycznia 1995 roku i była wielokrotnie nowelizowana, między innymi przez ustawę z 9 listopada 2000 roku.

Pojęcia rozpoczynające się na literę W

• • Wartości niematerialne i prawne to aktywa trwałe nabyte przez jednostkę, takie jak autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje, prawa do wynalazków, patenty, znaki towarowe, wzory użytkowe oraz zdobnicze, oraz know-how. Te aktywa mają dłuższy niż rok okres ekonomicznej użyteczności i są przeznaczone do wykorzystania na potrzeby jednostki.

• • Wartość bieżąca netto (NPV) jest obliczana poprzez porównanie przyszłych przepływów pieniężnych, uwzględniających dyskontowanie, z wydatkami inwestycyjnymi.

• • Wartość netto aktywów to kwota przedstawiana w sprawozdaniu finansowym, która uwzględnia wartość początkową aktywów, pomniejszoną o umorzenie i odpisy aktualizujące.

• • Wybór biegłego rewidenta dokonuje organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki, chyba że przepisy prawa lub dokumenty takie jak statut lub umowa określają inaczej. Zarząd jednostki nie ma kompetencji do dokonania tego wyboru.

• • Wycena bilansowa dotyczy określenia wartości bilansowej aktywów i pasywów w sprawozdaniu finansowym.

• • Wynik finansowy w jednostkach innych niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji składa się z wyniku działalności operacyjnej, wyniku operacji finansowych, wyniku operacji nadzwyczajnych, a także obowiązkowych obciążeń wyniku z tytułu podatku dochodowego i związanych z nim płatności.

• • Wyroby gotowe to gotowe produkty, które są efektem końcowym procesu produkcji i przeznaczone są do sprzedaży.

Pojęcia rozpoczynające się na literę Z

• • Zakres rachunkowości obejmuje działania związane z:
    • • Określeniem przyjętych zasad rachunkowości,
    • • Rejestracją wydarzeń gospodarczych w księgach rachunkowych na podstawie odpowiednich dokumentów,
    • • Regularnym określaniem wartości aktywów i pasywów, w tym przeprowadzaniem inwentaryzacji,
    • • Wyceną aktywów i pasywów oraz ustalaniem wyniku finansowego,
    • • Sporządzaniem sprawozdań finansowych,
    • • Gromadzeniem i archiwizacją dokumentów księgowych zgodnie z wymaganiami ustawy o rachunkowości,
    • • Przesłaniem sprawozdań finansowych do zatwierdzenia w przypadkach przewidzianych ustawą o rachunkowości.

• • Zapasy to elementy majątku nabyte w celu późniejszej odsprzedaży, mogące być przetwarzane lub zbywane w nienaruszonym stanie. Obejmuje to materiały, towary, półprodukty, produkcję w toku oraz gotowe wyroby.

• • Zapis księgowy to rejestracja trwałych i niezmiennej dokumentacji w księgach rachunkowych, nie pozostawiając miejsca na późniejsze modyfikacje. W przypadku korzystania z komputera do prowadzenia ksiąg, stosuje się odpowiednie procedury i środki ochrony przed uszkodzeniem, zmianą lub ukryciem zapisów.

• • Zasada równowagi bilansowej oznacza, że suma wartości aktywów jest zawsze równa sumie wartości pasywów. Aktywa stanowią majątek jednostki, a pasywa reprezentują źródła finansowania tego majątku. W przypadku niespełnienia tej zasady, konieczne jest znalezienie błędów podczas księgowania.

• • Zbyt to aktywność polegająca na sprzedaży produktów przedsiębiorstwa ostatecznym odbiorcom lub pośrednikom handlowym.

• • Zdarzenia gospodarcze to wydarzenia mające wpływ na finanse jednostki, mogące wiązać się z przepływem gotówki lub wymagające uwzględnienia w sprawozdaniu finansowym.

• • Zestawienie obrotów i sald to kompaktowy przegląd wszystkich operacji w określonym okresie, zgodnie z planem kont.

• • Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym prezentuje zmiany w poszczególnych składnikach kapitału (funduszu) własnego na przestrzeni roku obrotowego, co jest przedstawiane w odpowiednich załącznikach do sprawozdania finansowego.

• • Zobowiązania to kwoty, które jednostka jest zobowiązana do zapłacenia dostawcom, często wynikające z otrzymanych faktur.

• • Zobowiązania finansowe to zobowiązania wynikające z instrumentów finansowych.

• • Zobowiązania krótkoterminowe to zobowiązania wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego, w tym z tytułu dostaw i usług oraz innych zobowiązań.

• • Zobowiązania warunkowe to zobowiązania, których realizacja zależy od wystąpienia określonych zdarzeń.

• • Zobowiązania wekslowe to kwoty, które jednostka jest zobowiązana do zapłacenia dostawcom na podstawie wystawionych weksli.

• • Zysk (strata) brutto oznacza, że wszystkie przychody i koszty w określonym okresie są uwzględniane bez uwzględnienia podatku dochodowego.

• • Zysk netto występuje, gdy przychody są wyższe niż koszty poniesione w danym okresie.

• • Zyski nadzwyczajne to zyski powstające na skutek trudnych do przewidzenia zdarzeń, które nie są związane z rutynową działalnością jednostki.