Dowiedz się, jak umowa zlecenie funkcjonuje w polskim systemie prawnym i jakie obowiązki związane ze składkami ZUS niesie ze sobą dla zleceniodawców oraz zleceniobiorców.
Spis treści
Umowa zlecenie — czym jest?
Umowa zlecenie to popularna forma zatrudnienia w Polsce, która stanowi alternatywę dla tradycyjnego stosunku pracy. Charakteryzuje się większą elastycznością zarówno dla zleceniodawcy, jak i zleceniobiorcy, lecz wiąże się również z określonymi obowiązkami, zwłaszcza w kontekście składek na Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Jest to umowa cywilnoprawna, co oznacza, że regulowana jest przez przepisy Kodeksu cywilnego, a nie przez przepisy prawa pracy (co ma miejsce w przypadku umowy o pracę). Dzięki temu strony mają większą swobodę w kształtowaniu stosunków pracy.
Charakterystyka umowy zlecenia
Umowa zlecenie polega na zobowiązaniu się przez zleceniobiorcę do wykonania określonego zadania dla zleceniodawcy. Może to być na przykład wykonanie ustalonej pracy, usługi lub innej czynności. Istotą umowy zlecenia jest wykonanie konkretnego zadania, a nie pracowanie w określonych godzinach czy w określonym miejscu. W praktyce oznacza to, że zleceniobiorca ma zazwyczaj większą swobodę w organizacji swojej pracy, w tym w kwestii czasu i miejsca jej wykonania, pod warunkiem że praca zostanie wykonana zgodnie z umową.
Prawa i obowiązki stron
Umowa ta określa nie tylko rodzaj i zakres pracy do wykonania, ale także wynagrodzenie zleceniobiorcy za wykonaną pracę. Strony mogą również ustalić inne warunki współpracy, takie jak termin wykonania zadania, sposób raportowania postępów czy ewentualne warunki odstąpienia od umowy.
Zleceniodawca ma obowiązek wypłacić wynagrodzenie za wykonaną pracę, a także zapewnić zleceniobiorcy dostęp do wszystkich niezbędnych informacji i narzędzi potrzebnych do wykonania zadania. Z kolei zleceniobiorca musi wykonać powierzone mu zadanie z należytą starannością i zgodnie z umową.
Szukasz biura rachunkowego, która zadba o rozliczenia i wesprze Cię na każdym etapie prowadzenia firmy?
Umowa zlecenie a składki ZUS
Umowa zlecenie a składki ZUS to temat, który budzi wiele pytań. Przepisy jasno określają, że większość umów zlecenia podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, co oznacza, że zleceniodawca jest zobowiązany do opłacania składek ZUS na rzecz zleceniobiorcy. Jednak nie każda umowa kosztuje zleceniodawcę tyle samo. Wszystko zależy od tego, z kim umowa ta jest zawarta. Istotnym czynnikiem jest wiek zleceniobiorcy oraz to, czy posiada pewne przywileje lub uprawnienia.
Jedno źródło przychodu w ramach umowy zlecenia
Jeżeli dla zleceniobiorcy umowa zlecenie jest jedynym źródłem przychodu, wówczas osoba ta podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu oraz zdrowotnemu. Ponadto obowiązkowe są składki na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Taki zleceniobiorca ma jeden tytuł do ubezpieczeń społecznych, co oznacza, że zleceniodawca jest zobowiązany do odprowadzania składek od całości wynagrodzenia brutto. Wyjątkiem jest ubezpieczenie chorobowe, które jest dobrowolne.
Składki przy kilku źródłach przychodów
Gdy zleceniobiorca posiada kilka źródeł przychodów, sytuacja nieco się komplikuje. W takim przypadku może dojść do zbiegu tytułów do ubezpieczeń społecznych. Jeśli zleceniobiorca zawarł równocześnie kilka umów zlecenia, tylko jedna z nich — wybrana przez zleceniobiorcę lub będąca pierwszą podpisaną umową — podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Kolejne umowy mogą być zwolnione ze składek na ubezpieczenia społeczne, o ile z pierwszej lub wybranej umowy zleceniobiorca uzyskuje przynajmniej minimalne wynagrodzenie, które w 2024 roku wynosi od stycznia 4242 zł brutto, a od lipca 4300 zł brutto.
W przypadku ubezpieczenia zdrowotnego każde źródło przychodu z osobna podlega obowiązkowej składce zdrowotne (zleceniobiorca pracujący na kilku umowach zlecenia musi opłacić składkę zdrowotną z każdej z nich).
Umowa zlecenie z własnym pracownikiem
Jeśli pracodawca zawiera umowę zlecenie z osobą, którą już zatrudnia na podstawie umowy o pracę, taka umowa zlecenie jest traktowana na równi z umową o pracę pod względem składek ZUS. Oznacza to, że umowa zlecenie będzie w pełni oskładkowana.
Umowa zlecenie z emerytem lub rencistą
Zatrudnienie na umowie zlecenie emeryta lub rencisty również podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (ubezpieczenie rentowe, emerytalne i wypadkowe) oraz zdrowotnemu, z wyjątkiem dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Warto jednak zauważyć, że jeśli emeryt lub rencista osiąga minimalne wynagrodzenie z innego źródła, zleceniodawca nie musi opłacać składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a jedynie obowiązkową składkę zdrowotną.
Co ważne, zatrudniając emerytę lub rencistę zarówno umowie o pracę, jak i dodatkowo umowie zlecenie, obie formy zatrudnienia podlegają składkom jak dla umowy o pracę. Należy wówczas naliczać składki z obu umów.
Umowa zlecenie z osobą prowadzącą działalność gospodarczą
W przypadku zleceniobiorców prowadzących działalność gospodarczą, obowiązek opłacania składek ZUS zależy od wysokości wynagrodzenia z umowy zlecenia oraz od podstawy wymiaru składek z działalności gospodarczej. Jeśli zleceniobiorca opłaca składki na ogólnych zasadach, z tytułu umowy zlecenia należy opłacić tylko składkę zdrowotną. Jeśli zaś składki są opłacane na preferencyjnych zasadach, z umowy zlecenia opłaca się zarówno składki na ubezpieczenie społeczne, jak i zdrowotne.
Umowa zlecenie z uczniem lub studentem
Umowa zlecenie zawarta z uczniem lub studentem do 26 roku życia nie podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym, co sprawia, że jest to najtańsza opcja zatrudnienia dla zleceniodawcy ze wszystkich powyższych.
Przeczytaj także: Koszty zatrudnienia pracownika w 2024 roku
Koszt zatrudnienia pracownika na umowie zlecenie
Zatrudnienie pracownika na umowie zlecenie to często wybierana forma współpracy ze względu na jej elastyczność oraz potencjalnie niższe koszty zatrudnienia dla pracodawcy.
Wynagrodzenie brutto
Podstawą kosztu zatrudnienia jest wynagrodzenie brutto, czyli kwota uzgodniona między zleceniodawcą a zleceniobiorcą. Jest to kwota przed odjęciem podatków i składek na ubezpieczenia społeczne. W 2024 roku obowiązująca minimalna stawka godzinowa dla umów zlecenia wynosi od stycznia do czerwca 27,70 zł, a od lipca do grudnia wzrasta do 28,10 zł za godzinę pracy. Ta regulacja gwarantuje minimalne wynagrodzenie dla zleceniobiorcy, wpływając bezpośrednio na koszty ponoszone przez zleceniodawcę.
Składki ZUS
Większość umów zlecenia podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, co oznacza, że zleceniodawca jest zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, a w niektórych przypadkach również chorobowe. Ponadto, umowy zlecenia objęte są ubezpieczeniem zdrowotnym.
Umowa zlecenie a ubezpieczenie zdrowotne
Zleceniodawca musi opłacić składkę zdrowotną za zleceniobiorcę, jednak to zleceniobiorca w całości ją finansuje (składka na ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorców wynosi 9% podstawy wymiaru składki).
Koszty dodatkowe
Do kosztów zatrudnienia na umowie zlecenie należy doliczyć także potencjalne dodatkowe obciążenia, takie jak składki na Fundusz Pracy czy Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Pamiętaj jednak, że nie są one wymagane od wszystkich zleceniobiorców.
Wpływ na koszt pracodawcy
Koszt zatrudnienia pracownika na umowie zlecenie nie ogranicza się wyłącznie do wypłaty wynagrodzenia. Obowiązkowe składki na Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w tym ubezpieczenie zdrowotne, oraz inne potencjalne koszty dodatkowe, składają się na pełen obraz finansowego obciążenia dla pracodawcy.
Zatrudnienie na podstawie umowy zlecenia może być korzystne zarówno dla pracodawcy, jak i pracownika. Jednakże obie strony muszą być świadome swoich obowiązków, zwłaszcza tych dotyczących ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Regulacje dotyczące składek ZUS są złożone i zależne od wielu czynników. Dlatego tak ważne jest, aby zarówno zleceniodawcy, jak i zleceniobiorcy, mieli aktualną wiedzę na temat obowiązujących przepisów.
